Estonya
Cumhuriyeti Baltık Denizi kıyısında yer alan bir Avrupa devleti. Kuzeyinde Finlandiya Körfezi, doğusunda Rusya Federasyonu, güneyinde Letonya, batısında Baltık Denizi yer alır. Ülke toprakları ana kara kısmının yanında 800 kadar ada ve adacıktan meydana gelir.
Tarihi
Bölgenin yerleşik halkı olan Estler, Baltık kıyısına M.Ö. 3000 yıllarında gelip yerleştiler. Ticaretle uğraşarak geçimlerini temin ettiler. M.S. 9. asırda Vikingler Estonya topraklarını yağmaladılar. Estler 11. asrın ortalarından 13. asrın ortalarına kadar Danimarka ve İsveç topraklarına sık sık akınlar düzenlediler. 1219-1222 seneleri arasında Danimarka Kralı İkinci Baldemar, Estonya’nın kuzey topraklarını ele geçirdi. Estonya topraklarının geri kalan kısmı 1290 senesinde Germenlerin eline geçti. 1343’te Kuzey Estonya Danimarka’nın hakimiyetinden kurtuldu ise de kısa süre sonra Livonya şövalyelerinin eline geçti. Daha sonra kurulan Livonya Federasyonuna dahil oldu. Rusya ile olan savaşlar neticesinde konfederasyon dağıldı. Estonya İsveç’in hakimiyeti altına girdi.Büyük Kuzey savaşları neticesinde Çar I. Petro, Estonya’yı ele geçirdi ( 1700- 1721). Bu tarihten itibaren Rusya’nın hakimiyeti altında kaldı. Rusya’daki 1905 devrimi Estonya’da büyük yankılar uyandırdı. Devrim askeri ordu tarafından bastırıldı ve devrimcilerin büyük kısmı Sibriya’ya sürgün edildi.
Rusya’da Çarlık döneminin 1917 Şubatında yıkılması üzerine Estonya kısa bir süre bağımsızlığını kazandı. Rusya hükümeti 12 Nisan'da Estonya illerinin birleşmesine izin verdi. Aynı senenin Haziran ayında EstonyaMilli Konseyi için seçimler yapıldı. Ekim Devriminden sonra Estonya Milli Konseyi Rusya’dan ayrılma kararı almasına rağmen Bolşevikler Estonya’da bir Sovyet hükûmeti kurdular. Barış antlaşması imzalamadan Rusya Birinci Dünya Savaşından çekilince, Almanlar Estonya’ya girdi. Komünistler Estonya’yı terk edince 24 Şubat 1918’de Estonya Milli Konseyi bağımsızlığını ilan etmesine rağmen, ertesi gün başkent Tallinn Almanlar tarafından işgal edildi. 11 Kasım 1918’de Almanya silahları bırakınca Estonya geçici hükûmeti yeniden yönetimi ele aldı.
Baltık ülkelerini tekrar ele geçirmek için Rusya 1918 Kasımında harekete geçerek Estonya topraklarının dörtte üçünü işgal etti. Müttefiklerden yardım alan Finlandiya’dan gönüllü asker sağlayan Estonyalılar Bolşevik ordularını durdurdular. Ocak 1919’da karşı saldırıyla Kızılordu’yu Estonya topraklarından çıkardılar. Rusya 2 Şubat 1920’de Baltık Devletlerinin bağımsızlığını tanıdı. Estonya 1921’de Milletler Cemiyetine üye oldu. Estonya’da çok sayıda parti bulunması istikrarlı hükümetlerin kurulmasına mani oldu ve iç karışıklık 1939’a kadar devam etti. Alman ordularının 14 Haziran 1940’ta Paris’i işgal etmeleri üzerine Stalin, Baltık devletlerinden, topraklarında daha fazla Sovyet askeri üslenmesini istedi. Aynı senenin Temmuz ayında yapılan seçimlere sadece Sovyetler Birliğinin desteklediği adaylar katıldı. Seçimler sonrası kurulan Estonya hükümeti ve parlamentosu Sovyetler Birliğine katılma kararı aldı. SSCB Yüksek Sovyeti, bu isteği onayladı ve Sovyetler Birliğinin cumhûriyetleri arasına girdi. İkinci Dünya H
arbi sırasında Almanya’nın işgaline uğrayan Estonya’da 200.000’e yakın insan öldü. Savaşın ardından bölgeye hakim olan Sovyet hükümeti çok sayıda Estonyalıyı sürgün etti. Sosyalist rejim yeniden kurulunca, Estonya da 1951’e kadar gerilla harbi devam etti. 1951’den sonra iç karışıklıklara kesin olarak son verildi ve Sovyetler Birliği tamamen Estonya’da hakimiyeti ele geçirdi.Estonya 1991’e kadar Rusya’ya bağlı bir cumhûriyet olarak kaldı. Rusya’da başlayan reform hareketeri neticesinde 1991 senesinde Estonya bağımsızlığını ilan etti. RusyaFederasyonu dahil Avrupa devleteri Estonya Cumhuriyetini tanıdı.
Fiziki Yapı
Yüzölçümü 45.100 km2 olan Estonya topraklarında geçmişteki buzulların tesiri yaygın olarak görülür. Güney kesimleri buzul tepelerle kaplıdır. Ülke topraklarının kuzeyinde ise buzullardan arta kalan tortulardan meydana gelmiş dar ve uzun yükseltiler yer alır Geniş kumluklar buzul sınırını tesbit eder. Ortalama yükseklik 50 m civarındadır. Ülkenin en yüksek noktası güneydoğuda bulunan Munamägi Tepesidir (318 m).Ülke topraklarını sulayan akarsuların büyük kısmı kuzeye doğru akarak Finlandiya Körfezine dökülür. Göller ülke topraklarının % 5ini kaplar. En büyük gölü Peipus Gölüdür.
İklimi
İklimi ılımandır. Atlas Okyanusunun kuzeyinde esen siklonlar kışın sıcak, yazın serin hava kütleleri taşır. Ortalama sıcaklık yazın 17°C, kışın -5°C’dir. Yıllık yağış miktarı ortalama 610-710 mm arasında değişir.
Tabii Kaynakları
Madenler: En önemli maden kaynağı petroldür. Petrol devlet tarafından çıkarılır ve işletilir. Önemli miktarda bulunan turba rezervlerinin yanında yüksek kaliteli fosforit, kireçtaşı, dolomit, marn ve kil yatakları da vardır.
Bitki örtüsü ve hayvanlar: Çam, köknar, huş ve titrek kavaktan meydana gelen ormanlar ülke topraklarının üçte birini kaplar. Ayrıca bataklık ve çayırlar önemli bir yer tutar.Yabani hayvan bakımından ülke toprakları çok zengindir. Ormanlarda geyik, karaca, kızılgeyik, yabandomuzu, ayı, vaşak, tilki, porsuk, tavşan, mink ve kunduza rastlanır.
Nüfus ve Sosyal Hayat
Estonya nüfûsunun % 65’ini Estler, % 28’ini Ruslar, % 3’ünü Ukraynalılar meydana getirir. Nüfûsun büyük bölümü sanayinin ileri olduğu kuzey kesiminde toplanmıştır. Başkenti Tallinn’dir. On bir yıl süren ilk ve orta öğretim mecbûri ve parasızdır.
Ekonomi
Ekonomisi sanayiye dayalıdır. Tarım da ekonomiye önemli katkıda bulunur. Toprakları tarıma elverişli olmadığından bitki üretiminin yaklaşık yarısı hayvan için yetiştirilen otlardır. Hayvancılık gelişmiş olup, daha çok sığır ve domuz beslenir.Ülke sanayiinde petrol ve petrol ürünleri önemli yer tutar. Şeyl petrolü işleme sanayii, sentetik gaz üretiminin yanı sıra sanayi için gerekli termal elektrik enerjisi üretimi açısından da önemlidir. Petrole dayalı kimya sanayii benzin, yapıştırıcı maddeler, sepileme maddeleri, reçine formaldehit ve deterjan gibi ürünleri içine alır. Yapı malzemeleri sanayii de gelişmiştir. Ağaç işleme geleneksel bir iş kolu olmasına rağmen bilinçsiz orman kesimi yüzünden sanayide kullanılan kerestenin % 20 si ithal edilir. Başlıca orman ürünleri kontrplak, kibrit, kağıt, kağıt hamuru ve mobilyadır. Dokuma ürünleri arasında pamuklu kumaş önemli yer tutar. Diğer sanayi kuruluşları, petrol arıtma donanımı, tarımsal aletler, madencilik makinaları, boru eksvatör ve elektronik aletler imal eden fabrikalardır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder